Fundacja "Dom Holenderski"

Fundacja „Dom Holenderski” została powołana aktem notarialnym w 6 maja 1992 r. Jej założycielami (fundatorami) byli: profesor Manfred Lachs, sędzia i przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze, profesor Zbigniew Kamecki, pracownik naukowy Szkoły Głównej Planowania i Statystki w Warszawie, doradca ministra współpracy z zagranicą, pierwszy prezes Towarzystwa Polsko-Holenderskiego (TPH, od 1998 r. Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Niderlandzkiej, TPPN) oraz dr Ryszard Żelichowski, adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk, ówczesny sekretarz generalny TPH

Na siedzibę Fundacji profesor Manfred Lachs przekazał należącą do niego nieruchomość przy ul. Katowickiej 9 w Warszawie, wpisaną do rejestru zabytków 9 czerwca 1973 r. (willa, ul. Katowicka 9/11, 1928-29, nr rej.: 818).

Oficjalne otwarcie „DH”, po prawie rocznym remoncie, nastąpiło 16 kwietnia 1993 r. Wstęgę honorową przecinali burmistrz m.st. Warszawy dr. Stanisław Wyganowski i burmistrz Hagi Ad (Adrian) Havermans.

Do podstawowych celów towarzyszących powstaniu Fundacji należało zorganizowanie w Warszawie siedziby dla Towarzystwa Polsko-Holenderskiego a następnie Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Niderlandzkiej (do czasu jego rozwiązania w 2020 r.). 

W sferze społecznej były to działania na rzecz zbliżenia i przyjaznych relacji pomiędzy społeczeństwami Rzeczpospolitej Polskiej i Królestwa Niderlandów oraz działalności informacyjnej i szerzenia wiedzy o Królestwie Niderlandów – oraz o innych państwach niderlandzkiego obszaru językowego – na polu kultury, nauki, oświaty, techniki i handlu.

Historyczka sztuki z Hagi, Lucji Thijssen, autorka znakomitej książki Polska i Niderlandy. 1000 lat kontaktów (Zutphen 1997), zafascynowana różnorodnością tych kontaktów, zaproponowała polskim przyjaciołom stworzenie sieci „domów holenderskich”. 

Sama nazwa „Dom Holenderski” wydawała się naturalna, bowiem w tym okresie oficjalnie posługiwano się nazwą Królestwo Holandii. Uporządkowanie w 1987 r. nazewnictwa i przywrócenie oficjalnie prawidłowej nazwy Królestwo Niderlandów (którego mieszkańcy posługują się językiem niderlandzkim i tworzą literaturę niderlandzką) wiele zmieniło, ale nazwa „Dom Holenderski” pozostała. Pomysł Lucji Thijssen zrealizowany został częściowo. „Domy Holenderskie” powstały jedynie w Warszawie i Gdańsku. 

W tym drugim przypadku, inwestycja miała charakter komercyjny i w konsekwencji, w centralnej części miasta na Długim Targu, powstał ekskluzywny hotel noszący nazwę „Holland House”, mający niewiele wspólnego z początkową ideą pomysłodawczyni.  

Warto przypomnieć, że w XVII w. na Saską Kępę przybyła grupa osadników z Niderlandów z zadaniem umocnienia skarpy wiślanej. 

Produkty rolne z ich gospodarstw cieszyły się wielką popularnością wśród mieszkańców miasta, a do końca XVIII w. ta część Warszawy nazywana była Kępą Olenderską, Holendrami i Olędrami. Nawę tę można zobaczyć na mapach drukowanych do początku XIX w. Powstanie „Domu Holenderskiego” w nadwiślańskiej dzielnicy to szczęśliwy zbieg okoliczności.

Profesor Manfred Lachs zmarł nagle w Hadze 13 stycznia 1993 r., zaś profesor Zbigniew Kamecki odszedł od nas w wyniku długiej choroby w Warszawie 4 czerwca tego samego roku.

Dr Ryszard Żelichowski, jako ostatni z trójki fundatorów, został prezesem Zarządu Fundacji. Pod jego kierunkiem Fundacja działała przez 27 lat. Z powodów osobistych prof. Ryszard Żelichowski podjął decyzję o wycofaniu się z czynnej działalności w Fundacji, aby poświęcić się pracy naukowej.

20 sierpnia 2019 r. zarejestrowany został nowy statut Fundacji, z uaktualnionymi celami i nowym zarządem. Jego obecny skład tworzą:

Agnieszka Bienias, Tadeusz Bienias i Maciej Ogrodniczuk.

Dotychczasowy prezes, prof. Ryszard Żelichowski, pełni rolę fundatora.

W dniu 9 marca 2020 r. Krajowy Rejestr Sądowy wpisał do rejestru nowego prezesa Fundacji – Agnieszkę Bienias.